Özel Eğitim - Sosyal Beceri Öğretimi

SOSYAL BECERİ ÖĞRETİMİ İZİN İSTEME BECERİSİ

1.Öğrenci Bilgileri

Öğrencinin Adı- Soyadı:

Yaşı: 8

Tanısı: Down Sendromu

Uygulamacı: Kağan BACAKSIZ

2.Öğrencinin Hangi Sosyal Becerilere İhtiyacı Var?

Hazırlanan kontrol listesi öğretmen ile birlikte dolduruldu. Yazılı yönergelere uyma, geri bildirim verme, sınıf kurallarına uyma, okul kurallarına uyma, izin isteme, rica etme, sırasını bekleme, bir işi zamanında bitirme, sorumluluklarını yerine getirme, çevreye saygı duyma, ikna etme, acil numaraları arama ve boş zamanını uygun kullanma, becerilerinin eksik olduğu belirlenmiştir.  

3.Çalışılacak Olan Sosyal Beceri: İzin isteme becerisi

a) Beceri Nasıl Belirlendi?

Öğrenci için‘‘Sosyal Beceri Kontrol Listesi’’ hazırlandı. Hazırlanan bu liste öğretmen ile yapılan görüşmelerden yola çıkılarak dolduruldu. Ayrıca öğrencinin okuldaki davranışları da gözlemlendi.

b) Beceri Neden Seçildi?

Yapılan görüşme ve gözlemler sonucunda öğrencinin öncelikli ihtiyacının izin isteme becerisi olduğu belirlendi. Öğrencinin izin isteme becerisine sahip olmaması ailesi ve çevresini olumsuz etkilemektedir. Öğrencinin izin istememesi de onun sosyal kabulünü olumsuz etkilemektedir. Bu sebeplerden dolayı çocuk için öncelikli olarak bu beceri seçilmiştir.

4.Önkoşul Beceriler

Ø    Sözel ifadeleri aldığını belli eden jest ve mimikler yapar.

Ø    Sözel yönergelere uygun tepkiler verir.

Ø    İki ya da üç cümlelik yönergeleri takip eder.

Ø    Dikkatini 5–10 dakika anlatılan hikâyeye yöneltir.

Ø    Yetişkini sözel olarak taklit eder.

Ø    İnsanlarla sözle veya işaretle iletişim kurar.

5.Kullanılacak Yöntem

Doğrudan Öğretim Yöntemi

6.Ortam

A)Öğretim Ortamı: Beceri analizi tablosu öğrencinin görebileceği şekilde karşısına asılır. Ortam sessiz, ışık alabilmekte ve dikkat dağıtıcı etmenlerden arındırılmıştır.

B)Öğretim Oturum Biçimi: Öğrenci ile öğretmen göz teması kurabilecek şekilde karşılıklı olarak oturur.

7.Kullanılacak Pekiştireç:

Sembol Pekiştireç: Yıldız öğrenci kartı ( 5 tane gülen yüz aldığı zaman öğrenciye verilir.)

8.Kullanılacak Pekiştirme Tarifesi

Ayrımlı Pekiştirme Tarifesi

9.Beceri Analizi

İzin İsteme Becerisi:

·                    Kullanacağı malzemeye karar verir.

·                    Eşyasını alacağı kişinin yanına gider.

·                    Eşyasını alacağını kişinin gözlerine bakar.

·                    ‘…..’ kullanabilir miyim?’ der.

10.Öğretim Süreci

Öğrenci beceriyi hiç bilmediği için öğrencide beceri eksikliği vardır. Beceri sınıfın ortak gereksinimi olmadığıiçin bireysel öğretime karar verildi.

A. Öğrencinin hedef beceriyi fark etmesini sağlamak ve beceriyi öğrenciye tanıtmak

Hedef beceriyi öğrenciye fark ettirmek için seçtiğimiz yöntem hikâye okumaktır. Okunacak hikâye şu şekildedir:

‘‘Şule sabah okula gitmek için hazırlanıyordu. Çantasını hazırladı, son kontrollerini yaparken kaleminin çantasında olmadığını fark etti. Abisinin odasına gitti ve kalemi aldı. Abisi salonda Şule ile karşılaştı. Kalemi Şule’de görünce abisi Şule’ye çok kızdı. Şule bu duruma çok üzüldü.

Hikâye okunduktan sonra hikâye hakkında öğrenciye sorular sorarak hedef beceriyi fark etmesi sağlandı.

Canlandırma hakkında sorular sorulur.

Şule nasıl davrandı?

Şule neden bu şekilde davrandı?

Şule kalemi almak için izin aldı mı?

Abisi ne yaptı?

Şule ne hissetti?

Şule ne yapmalıydı?

B. Hedef becerinin analiz edilmesi

Önceden belirlenen becerinin beceri analizi yapılmış ve öğrencinin görebileceği boyutta alt beceriler tahtaya asılmıştır. Bu aşamada öğretmen tüm adımları yavaşça okuyarak beceri sırasında ne yapması gerektiğini öğrenciye anlatmış olur. Ardından basamaklar bir kez de öğrenci ile tekrar edilir.

1.      Nesne isteyeceği arkadaşına döner.

2.      İhtiyaç duyduğu nesneyi almak için arkadaşından izin alır.

3.      Nesneyi arkadaşı kullanıyorsa, işinin bitmesini bekler.

4.      Nesneyi arkadaşından alır.

5.      Nesneyi kullanır.

6.      İşi bitince nesneyi arkadaşına iade eder.

7.      Arkadaşına teşekkür eder.

C. Model Olma

Bu aşamada öğretmenlerden Kağan BACAKSIZ öğrenci oldu. Öğretmen basamakları yüksek sesle okuyarak model oldu. Ayrıca hikâyenin konusu ile model olma basamağı örtüşmektedir. Bu aşamadan önce öğrenciye model olunacağı ve öğretmenin öğrenci rolünde olacağı açıkça belirtilmiştir. Her aşamadan önce beceri analizindeki yapılması gereken basamaklar açıkça söylendi ve öğrencinin bu basamakları net bir şekilde görmesi sağlandı.

D. Rol Oynama / Prova Etme

Öğretmenin model olmasından sonra aynı basamaklarla becerinin öğrenci tarafından gerçekleştirileceği öğrenciye anlatıldı. Bu aşamada hikayenin konusuyla paralel gitti. Öğretmen yönergeyi verdikten sonra analizdeki basamaklar sesli bir şekilde okundu. Her okunan basamağın öğrenci tarafından yapılması beklendi. Zorlandığı aşamada öğrenciye yardım sunuldu (sözel ipucu). Öğrencinin aktif olması sağlandı.

Ödüllendirme: Beceri analizindeki her basamak okunarak öğrencinin rol oynama bölümünde gerçekleştirebildiği basamaklara gülen yüz yapıştırıldı. Toplamda 5 gülen yüze sahip olduğu için ‘yıldız öğrenci’ kartı verildi. Çalışmaya başlamadan önce ödüllendirme hakkında öğrenciye bilgi verildi.

SOSYAL BECERİ KONTROL LİSTESİ	Beceri uygun, kullanıyor.		Beceri uygun değil, kullanamıyor.
1.Karşısındaki kişiyi dinler.		+
2.İletişimi başlatır.		+
3.Başkalarının başlattığı iletişimi sürdürür.		+
4.Devam eden bir etkinliğe katılır.		+
5.Sınıfa uygun şekilde girer.		+
6.Verilen görevi tamamlar.		+
7.Uygun şekilde dikkat çeker.		+
8.Sözlü yönergelere uyar.		+
9.Yazılı yönergelere uyar.				-
10.Geri bildirim ister.		+
11.Geri bildirim verir.				-
12.Grup etkinliklerine katılır.		+
13.Eşyalarını paylaşır.		+
14.Sınıf ara-gereçlerini düzenli kullanır.		+
15.Sınıfın kurallarına uyar.				-
16.Okulun kurallarına uyar.				-
17.Alay edilme ile baş eder.		+
18.Yardım ister.		+
19.Yardım eder.		+
20.Selamlaşır.		+
21.İzin ister.				-
22.Teşekkür eder.		+
23.Rica eder.				-
24.Soru sorar.		+
25.Öfkesini kontrol eder.		+
26.Sorulara cevap verir.		+
27.İşbirliği yapar.		+
28.Sıraya girer.		+
29.Sırasını bekler.				-
30.Duygularını ifade eder.		+
31.Başkalarının duygularını anlar.		+
32.Sırada uygun oturur.		+
33.Bir işi zamanında bitirir.				-
34.Boş zamanını uygun kullanır.				-
35.Devam eden bir etkinliğe katılır.		+
36.Suçlanma ile baş eder.		+
37.Özür diler.		+
38.Sorumluluklarını yerine getirir.				-
39.Arkadaşlık kurar.		+
40.Parmak kaldırarak söz alır.		+
41.Dürüst davranır.		+
42.Çevresindeki kişilere saygı duyar.				-
43. Adresini söyler.		+
44.Çevreye saygı duyar.				-
45.Hoşgörülü davranır.		+
46.Kavgadan uzak durur.		+
47.İkna eder.				-
48. ‘Hayır’ der.		+
49. Kendini tanıtır.		+
50.Acil numaraları arar.				-